Het Lieverdje

Carel Kneulman

Het bronzen jochie dat al sinds 1959 onverschrokken op een sokkel op het Spui staat heeft al veel gezien, meegemaakt en ondergaan. Het Lieverdje werd gemaakt door de Amsterdamse beeldhouwer Carel Kneulman (1915-2008), in eerste instantie in gipsen vorm, en een jaar later in het huidige, beter weerbestendige brons, met financiële steun van een tabaksfabrikant.

Het beeld is gebaseerd op een verhaal uit een rubriek in Het Parool, het Amsterdams Dagboek van journalist Henri Knap. In het verhaal redt een kleine jongen een in het water gevallen hondje. Later volgden er meer verhalen over Amsterdamse straatschoffies, de ‘lieverdjes’. Het was bedoeld als beeld van de jeugd, het symbool van de stad.

En precies daar, op dit centrale punt in de stad, moest volgens de provobeweging het ‘magies sentrum’ van het verzet ontstaan. Robert Jasper Grootveld deed er, naast ‘de verslaafde consument van morgen’, zijn anti-rookhappenings. Lange tijd organiseerde hij er elke zaterdagnacht happenings; kunstperformances die vaak uitmondden op conflict met de politie. Door deze conflicten werd de bekendheid van de happenings almaar groter, en daarmee het Lieverdje iconisch, waardoor nog steeds geregeld protesten en samenkomsten plaatsvinden op het Spui. Zo plaatste de uit de provo’s voortgekomen protestbeweging en politieke partij De Kabouterbeweging het Kabouterbeeld direct onder het Lieverdje. Dit jaar deden de klimaatactivisten van Extinction Rebellion het beeld een blinddoek om. In 2015 werd het beeld tijdens een demonstratie in de brand gestoken, slechts een aantal jaar nadat het per ongeluk door een achteruit rijdende vrachtwagen omver werd gereden. Het jochie brak beide enkels, maar kon na reparatie weer teruggeplaatst worden.

Beeld: Buitenkunst Amsterdam